Wartość hemoglobiny (w skrócie Hb) jest jedną z najważniejszych wartości laboratoryjnych. Jest rutynowo określana w podstawowej morfologii. Czym jest hemoglobina, do czego jest potrzebna w organizmie, jaka jest jej prawidłowa wartość i co oznacza niska lub podwyższona hemoglobina?
Czym jest hemoglobina i jaka jest rola barwnika krwi?
Zawierający żelazo czerwony barwnik krwi to hemoglobina. Jest to białko występujące we krwi i składa się z globuliny. Ciało dorosłego człowieka zawiera około 650 gramów hemoglobiny. Organizm produkuje około 6 gramów dziennie. Hemoglobina jest głównym dostawcą tlenu w ludzkim ciele. Wiąże i transportuje tlen do komórek. Tlen dostaje się z płuc do tkanek, a dwutlenek węgla z tkanek do płuc. Odpowiada za to hem, który dzięki swojej strukturze ma zdolność wiązania ze sobą cząsteczek tlenu. Ponadto hemoglobina odpowiada za regulację równowagi kwasowo-zasadowej. Wiąże jony wodorowe.
Jeśli poziom hemoglobiny we krwi jest zbyt niski, organizm nie jest zaopatrywany w wystarczającą ilość tlenu. Reaguje typowymi objawami anemii, takimi jak ciągłe zmęczenie, osłabienie czy zawroty głowy.
Zobacz także: Zapalenie oskrzeli – objawy i leczenie.
Jaki poziom hemoglobiny jest prawidłowy?
Wartości krwi powinny być regularnie sprawdzane w ramach badań kontrolnych na podstawie podstawowej morfologii krwi.
Stężenia hemoglobiny u mężczyzn mieszczą się w granicach normy od 13,5 do 17,5 g/dl (ok. 8,4 do 10,9 mmol/l), a u kobiet od 12 do 16 g/dl (ok. 7,5 do 9,9 mmol/l/l). Dla dzieci obowiązują inne wartości, zależą one od wieku dziecka.
Jeśli poziom hemoglobiny jest zbyt wysoki lub zbyt niski, lekarz zaleca dalsze badania lekarskie i diagnostykę. W przypadku rozpoznania niedoboru składników odżywczych lekarz zazwyczaj przepisuje preparaty zawierające żelazo, kwas foliowy i witaminę B12.
Następnie w regularnych odstępach czasu przeprowadzane są badania kontrolne w celu ustalenia, czy w wyniku przyjmowania preparatu zmiany lub poprawa morfologii krwi są widoczne. Znaczące odchylenia od normalnych wartości mogą prowadzić do transfuzji krwi.
Zbyt niski poziom hemoglobiny — co to oznacza?
Niska hemoglobina zazwyczaj wskazuje na anemię. Zbyt mała ilość hemoglobiny we krwi powoduje, że narządy oraz tkanki nie są w wystarczającym stopniu zaopatrywane w tlen. To nieuchronnie prowadzi do zmęczenia i zawrotów głowy u osób dotkniętych chorobą.
Anemia charakteryzuje się zmniejszeniem zdolności krwi do transportu tlenu. Dzięki temu do tkanek ludzkiego organizmu transportowane jest za mało tlenu. Organizm jest zależny od tlenu i dlatego stara się zrekompensować ten niedobór. Serce wtedy bije znacznie szybciej, aby szybciej transportować krew przez ciało. Ta reakcja jest możliwa przy mniejszej liczbie erytrocytów.
Przyczyny anemii można podzielić na trzy obszary:
- duża utrata krwi,
- niewystarczająca produkcja czerwonych krwinek,
- zniszczenie czerwonych krwinek.
Jak leczyć anemię?
W zależności od rozpoznania niedokrwistości wraz z jej przyczynami i nasileniem stosuje się różne formy leczenia. Zazwyczaj lekarz przepisuje suplementy żelaza. Często stosowane są preparaty hormonalne, które sprzyjają powstawaniu erytrocytów.
W przypadku ciężkiej anemii można wykonywać regularne transfuzje krwi i przeszczepy komórek macierzystych.
Jeśli chodzi o odżywianie, ważne jest również, aby spożywać żywność bogatą w żelazo. W szczególności mięso, ale także produkty roślinne. Jednak wchłanianie żelaza przez organizm ludzki jest trudne. Należy to wziąć pod uwagę, zwłaszcza w przypadku diety wegańskiej lub wegetariańskiej.
Pokarmy roślinne zawierające żelazo to m.in. produkty pełnoziarniste, rośliny strączkowe, zielone liściaste warzywa.
Poziom hemoglobiny podczas ciąży
W czasie ciąży poziom hemoglobiny u wielu kobiet drastycznie spada. Ciąża bardzo obciąża ciało przyszłej matki. W tym czasie składniki odżywcze są ważniejsze niż kiedykolwiek. W tym trudnym czasie ten objaw niedoboru często musi być kompensowany zapobiegawczo suplementami żelaza. Zapobiega to przedwczesnej anemii u kobiet w ciąży.
Zdiagnozowany niedobór żelaza u kobiet w ciąży często utrzymuje się jeszcze przez kilka tygodni lub miesięcy po porodzie. W tym czasie konieczne jest wówczas przyjmowanie suplementów żelaza.
Stężenie hemoglobiny u kobiet w ciąży mieści się w normie i wynosi 11 g/dl. Może być nieco niższa w fazie rozwoju dziecka między czwartym a szóstym miesiącem.
Podwyższona hemoglobina — przyczyny
Jeśli wartość hemoglobiny jest zbyt wysoka, zwykle jednocześnie występuje zwiększony udział erytrocytów. Przyczyny wysokiego poziomu hemoglobiny:
- przebywanie na dużych wysokościach,
- ograniczenie czynności płuc,
- choroby szpiku kostnego,
- wadliwa hemoglobina, która ogranicza transportu tlenu,
- środki dopingujące.
Organizm ludzki stara się zrekompensować brak tlenu. Może to prowadzić do zwiększonego uwalniania hormonu nerkowego) (erytropoetyny) i wytwarzania nowych erytrocytów w szpiku kostnym.
Innym powodem wysokiej wartości hemoglobiny może być poliglobulia. Jeśli pijemy zbyt mało lub tracimy nadmiar płynów, istnieje ryzyko odwodnienia organizmu. Jednak ludzkie ciało musi zrekompensować tę rozbieżność. Powoduje to uwolnienie wody z krwi do tkanek i narządów. To zwiększa większa odsetek erytrocytów.
Zobacz także: Co leczy kardiolog?
Wartość hemoglobiny zazwyczaj wzrasta, gdy organizm chce zrekompensować brak tlenu i wytwarza znacznie więcej czerwonych krwinek. Może tak się dziać, na przykład podczas pobytu w górach, ale także w przypadku choroby płuc. Na skutek wzrostu liczby czerwonych krwinek krew staje się gęstsza i wzrasta ryzyko zaburzeń krążenia i niedrożności naczyń. Konieczna może więc być terapia upuszczająca krew.
